Κυριακή 25 Απριλίου 2010

Από το Συνέδριο της Βιέννης στον Α'Π.Π.






Εισαγωγή

Μετά την οριστική ήττα του Ναπολέοντα, οι νικήτριες Μεγάλες Δυνάμεις συγκάλεσαν συνέδριο στη Βιέννη, με στόχο, την αποκατάσταση της ειρήνης και την επαναχάραξη του γεωπολιτικού χάρτη της Ευρώπης1.Έναν αιώνα μετά, οι ευρωπαίοι ηγέτες, έχοντας βιώσει το δέος και τη φρίκη του Α΄ Π Π., υπέγραψαν μια σειρά συνθηκών ειρήνης, σε μια προσπάθεια σταθεροποίησης της κλονισμένης ευρωπαϊκής ισορροπίας και, παράλληλα, μετασχηματισμού του σαθρού οικοδομήματος που είχε προκύψει από τον πόλεμο.
Στο πρώτο μέρος της εργασίας αυτής γίνεται σύγκριση του Συνεδρίου της Βιέννης και των Συνθηκών Ειρήνης. Στο δεύτερο μέρος αντιπαραβάλλεται η λειτουργικότητά τους σε συνδυασμό με τις συνέπειες που προκάλεσε ο πόλεμος.

Σύγκριση Συνεδρίου Βιέννης και Συνθηκών Ειρήνης Α΄Π.Π.-Στόχοι

Η σύγκληση του Συνεδρίου της Βιέννης2 το Σεπτέμβρη του 1814 ήταν κορυφαίο διπλωματικό και κοινωνικό γεγονός και αποτέλεσε σταθμό στην ιστορία της Ευρώπης και του Διεθνούς Δικαίου. Επιδίωξη των ηγεμόνων ήταν αφενός μεν η αναζήτηση ισορροπίας μεταξύ των δυνάμεων και αφετέρου η δίκαιη ρύθμιση των χωροταξικών προβλημάτων που είχαν αναδυθεί μεταξύ των βασιλικών οίκων3. Οι αρχές που αποτέλεσαν τη βάση πάνω στην οποία στηρίχθηκαν οι διαπραγματεύσεις στη Βιέννη ήταν: η αρχή της νομιμότητας4 και η αρχή των αντισταθμισμάτων, ενώ η ηττημένη Γαλλία έγινε αποδεκτή και αντιμετωπίστηκε ισότιμα στις συνεδριάσεις, όπου κυριάρχησε κλίμα ευφορίας, αισιοδοξίας και συμφιλίωσης.

Κατευθυντήριοι στόχοι των νικητών του Α΄Π.Π. ήταν αφενός μεν η επαναχάραξη του χάρτη μιας κατεστραμμένης Ευρώπης και της Εγγύς Ανατολής, με γνώμονα όχι τα δυναστικά συμφέροντα αλλά την επιθυμία των διαφόρων εθνοτήτων και αφετέρου, η ρύθμιση του γερμανικού ζητήματος5. Στα συνέδρια ειρήνης ωστόσο πρυτάνευσε κλίμα αντεκδίκησης και μίσους κατά της ηττημένης Γερμανίας. Μέσα από τους ιδιαίτερα προσβλητικούς και επαχθείς όρους της Συνθήκης των Βερσαλλιών υπέστη τον υποβιβασμό και την ταπείνωση, καθώς θεωρήθηκε ως μόνη υπαίτιος για την πρόκληση του πολέμου και κατηγορήθηκε για πολεμικά εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, ενώ της επιβλήθηκαν τεράστιες οικονομικές κυρώσεις6.
Το αντεπαναστατικό πνεύμα των νικητών του Ναπολέοντα οδήγησε στη σύσταση της «Ευρωπαϊκής Συνεννόησης» και μετέπειτα της Ιερής Συμμαχίας, που αν και στρεφόταν κατά των φιλελεύθερων αρχών της εποχής, θεωρήθηκε ως συνδετικός κρίκος που υποτίθεται ένωνε τους λαούς της Ευρώπης σε μια θρησκευτική κοινοπολιτεία7.Έναν αιώνα μετά, όλες οι Συνθήκες ειρήνης αναγνώριζαν τη Σύμβαση της Κοινωνίας των Εθνών, που προέβλεπε τη συνεργασία όλων των κρατών του κόσμου, ανεξαρτήτως μεγέθους και ισχύος, για τη διατήρηση της ειρήνης8.


Αντιπαραβολή της λειτουργικότητας των συστημάτων ισορροπίας Συνεδρίου Βιέννης και Συνθηκών Ειρήνης-Συνέπειες Α΄Π.Π.


Το σύστημα ισορροπίας που διαμορφώθηκε το 1814, αν και στερούνταν ενός θεσμικού πλαισίου όπως της ΚτΕ και μετέπειτα των Η.Ε. κατόρθωσε να διασφαλίσει και να προαγάγει την ειρήνη στην Ευρώπη για έναν αιώνα περίπου. Με μόνη εξαίρεση τον Κριμαϊκό Πόλεμο, τοπικών συγκρούσεων και πολέμων μικρής εμβέλειας, δεν υπήρξε σύρραξη με τη συμμετοχή περισσότερων των δύο Μεγάλων Δυνάμεων9. Η προσπάθεια ωστόσο, και η επιμονή των υποστηρικτών της ισορροπίας για ανοικοδόμηση της Ευρώπης σύμφωνα με τα πρότυπα της προεπαναστατικής περιόδου, και αγνοώντας τη δημοκρατική βούληση, τις επαναστατικές μεταβολές και καινοτομίες που είχαν επέλθει στις συνειδήσεις των λαών, καταδίκασε το σύστημα αυτό σε αποτυχία10.Η αποδυνάμωση των πολυεθνικών αυτοκρατοριών μεταξύ του 1848-70, άνοιξε το δρόμο για την υλοποίηση των εθνικών κρατών. Η ρευστότητα που επήλθε κατέστησε τη διαχείριση του συστήματος ισορροπίας προβληματική, έως ότου αυτό ανίκανο να βρει μια νέα ισορροπία κατέρρευσε το 1914.
Ο παγκόσμιος χαρακτήρας των συμφερόντων των Μεγάλων Δυνάμεων σε συνδυασμό με το συνασπισμό τους σε δύο αντιμαχόμενα στρατόπεδα(Κεντρικές Δυνάμεις και Τριπλή Συνεννόηση), σήμαινε γενίκευση κάθε τοπικής κρίσης σε όλα τα μέρη του κόσμου. Η γενικευμένη ένταση μετέβαλλε ένα δευτερεύον επεισόδιο σε διεθνή κρίση, η οποία οδήγησε στον Α΄Π.Π11.Οι συνέπειες έδειξαν ότι το κόστος του πολέμου δεν ήταν αποκλειστικά, ή κυρίως ποσοτικό αλλά ποιοτικό, ή καλύτερα δομικό και πολιτικό12. Δεν ήταν μόνο οι απώλειες σε ανθρώπινες ζωές και οι τεράστιες καταστροφές. Ο πόλεμος εξασθένησε και υπονόμευσε θεσμούς και αξίες, όπως την κοινοβουλευτική δημοκρατία, τα φιλελεύθερα ιδεώδη, την ελεύθερη οικονομία με την εισαγωγή του κρατικού παρεμβατισμού, ενώ επέτεινε την ανάπτυξη του μιλιταρισμού. Επιτάχυνε επίσης τη διάλυση των πολυεθνικών αυτοκρατοριών με συνέπεια την ανακήρυξη νέων δημοκρατιών. Η Ρωσική Επανάσταση και η εδραίωση του κομμουνισμού ήταν έμμεση πολιτική συνέπεια. Δυσκολότερο να υπολογιστεί είναι το ηθικό τίμημα του πολέμου.


Η διαδικασία διευθέτησης του πολέμου διήρκεσε τέσσερα χρόνια. Από τις Συνθήκες Ειρήνης13 η πρώτη και βασικότερη, των Βερσαλλιών (όπου υπερίσχυσαν οι απόψεις της άμεσα ενδιαφερομένης Γαλλίας), αποδείχτηκε η πιο επισφαλής, ήταν επίπλαστη και δεν ανταποκρινόταν στις συνθήκες της εποχής14. Συνέπεια των Συνθηκών ήταν η εμφάνιση φασιστικών κινημάτων και η ανάπτυξη επιθετικού εθνικισμού και ξενοφοβίας, με κύριο σημείο αναφοράς τον αντισημιτισμό, καθώς και η ενίσχυση των αρπακτικών διαθέσεων τόσο των νικητών, όσο και των νεοσύστατων κρατών. Η σύμβαση της ΚτΕ 15, ενσωματωμένη σε καθεμιά από τις Συνθήκες ήταν μια πρώτη προσπάθεια συλλογικής οργάνωσης της διεθνούς κοινότητας. Απέτυχε να εκπληρώσει τους σκοπούς της, καθώς το κύρος της υπέστη βαρύτατο πλήγμα εξαιτίας της διάστασης μεταξύ ιδεαλιστικών και πολιτικών σκοπιμοτήτων των δυσαρεστημένων από τις αποφάσεις χωρών. Συνεπώς, ενώ το Συνέδριο της Βιέννης είχε δημιουργήσει το πλαίσιο μέσα στο οποίο συμπεριφέρονταν οι ευρωπαϊκές δυνάμεις, οι Συνθήκες του 1919, οι ποικίλες δυσαρέσκειες σε συνδυασμό με τη διάθεση αντεκδίκησης και οι διάφορες συμμαχίες, λειτούργησαν αποσταθεροποιητικά και δυναμίτισαν τις εξελίξεις, δίνοντας την ώθηση στις αναθεωρητικές δυνάμεις16 να δράσουν εκτός του θεσμικού πλαισίου της ΚτΕ.


Επίλογος

Η τύχη της Ευρώπης ρυθμίστηκε και στις δύο περιπτώσεις που εξετάσαμε από τους πρωταγωνιστές των Μεγάλων Δυνάμεων, μέσα από αλληλοσυγκρουόμενα συμφέροντα, μυστικές συμμαχίες και συμφωνίες, και κυρίως, σύμφωνα με τη διάθεση των νικητών για ισχύ. Ο Α΄Π.Π. πόλεμος προκάλεσε τεράστιες καταστροφές και μεγάλες πολιτικές και κοινωνικές αναστατώσεις, ενώ αναθεωρήθηκαν πολλές αρχές και δόγματα που ρύθμιζαν έως τότε τις διεθνείς σχέσεις. Η πολιτική αμφισβήτησης των Συνθηκών, η οικονομική κρίση του 1929, η άνοδος του Χίτλερ και του ναζισμού στη Γερμανία και της σταλινικής εκτροπής στη Σοβιετική Ένωση, επέφεραν ραγδαία επιδείνωση του πολιτικού κλίματος στην Ευρώπη, τόσο εσωτερικού όσο και διακρατικού. Οι προσπάθειες για σταθεροποίηση της κατάστασης προσέκρουσαν στα προβλήματα που δημιούργησε ο πόλεμος και σε αυτά που προέκυψαν από τις Συνθήκες. Η Ευρώπη βάδιζε στο κατώφλι του Β΄Π.Π.

7 σχόλια:

  1. Χριστός Ανέστη !

    Ενδιαφέρον η γωνιά σου !

    Να είσαι πάντα καλά .

    ΦΩΣ ΙΛΑΡΟΝ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. αυτη ειναι μια πλευρα σου
    που πρωτη φορα την διαβαζω..

    βαζω βαθμο τωρα
    ΑΡΙΣΤΑ!!

    φιλια ματακιαααα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. ΦΩΣ ΙΛΑΡΟΝ...Καλώς ήρθες και σε ευχαριστώ...

    Καλυψώ μου...να δούμε τι θα πει κι ο μεγάλος...
    έχω κρυφές χάρες χιχιχι!!!
    Ευχαριστώ για το βαθμό...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Ίσως αν οι ιστορικοί αντί για γεγονότα μπορούσαν να καταγράψουν συναισθήματα , μπορεί ο άνθρωπος να συνθηκολογούσε μόνιμα με τον εαυτό του ...εως τότε θα είμαστε απλώς άλλη μία εξιστόρηση ..
    ΄
    Οσο γιά τον μεγάλο χμ...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Παρεμβαίνω για να προσθέσω πως το παραπάνω εκπόνημα εμπεριέχει και παραθέματα που δεν πρόσθεσα στην ανάρτηση, τα οποία βοηθούν στην καλύτερη κατανόηση και συμπληρώνουν τά ιστορικά γεγονότα....
    ... από ιστορικά έργα αξιόλογων ελλήνων και ξένων ιστορικών...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Ƹ̵̡Ӝ̵̨̄Ʒ♥●•٠♥•●♥Ƹ̵̡Ӝ̵̨̄Ʒ

    πετάει το βλέμμα πεταλούδα
    στο άνθος των ματιών σου
    να 'ρθει και γύρη να μαζέψει
    στο μίσχο των χειλιών σου

    τη φέρανε τα χρώματα
    χαμόγελα τ' Απρίλη
    του Μάη τα καμώματα
    στης άνοιξης τα χείλη

    το νέκταρ και τ' αρώματα
    που μύρισε η ψυχή σου
    του έρωτα τα γιασεμιά
    τα κρίνα της ζωής σου

    μπουμπούκια τα ματόκλαδα
    αμυγδαλιές Φλεβάρη
    προάγγελοι μες την καρδιά
    αγάπης τ' Αλωνάρη

    του θερισμού τα στάχυα μου
    όλα μου τα 'χουν πάρει
    τα όμορφά τα μάτια σου
    μιά νύχτα με φεγγάρι..

    Αντίσταση,
    η ομορφιά του έρωτα,
    το βέλος του,
    κόντρα στο βέλος του πολέμου...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. ΟΜΟΡΦΑ ΕΙΝΑΙ ΟΛΑ ΑΚΟΜΑ & ΟΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ

    ΑπάντησηΔιαγραφή